Urząd Gminy Wodynie Biuletyn Informacji Publicznej

Numer karty:

43

Typ:

A - dla zabytków nieruchomych

Rodzaj:

cmentarze

Wojewodztwo:

mazowieckie

Powiat:

siedlecki

Gmina:

Wodynie

Miejscowość:

Seroczyn

Adres:

Seroczyn

Funkcja obiektu:

Cmentarz zamknięty

Rodzaj użytkowania:

kultowe

Typ własności:

komunalna

Stan zachowania:

bardzo zły

Datowanie:

XVIII w.

Uwagi:

Przyjmuje się, że wyznawcy judaizmu osiedlili się w Seroczynie po lokacji miasta w 1548 roku. Henryk Gmiterek w swym opracowaniu zatytułowanym "Materiały źródłowe do dziejów Żydów w księgach grodzkich lubelskich za panowania Augusta II Sasa 1697-1733" podaje, iż w 1701 roku bracia Zbigniew Oborski, starosta gołąbski i Karol Oborski, starosta liwski, zawarli kontrakt dzierżawny z Żydami Markiem Ajzykowiczem i jego ojcem Ajzykiem Wolfowiczem. Na mocy tej umowy, za sumę 1400 złotych polskich, Oborscy przekazywali w dzierżawę Ajzykowiczom swe dziedziczne dobra: miasto Seroczyn i wsie Borek, Łomnica, Kołodzież, Jedlanka oraz młyn na Stawie Wielkim w Seroczynie. Kontrakt zabraniał, poza arendarzami, wyszynku trunków po wsiach, mieszczanie mieli prawo tylko do produkcji i wyszynku piwa, wódka zaś musiała pochodzić od arendarza. Wiadomo też, że w 1778 w Seroczynie naliczono 58 "głów żydowskich", płacących podatek w kwocie 174 zł.
Mimo różnic kulturowych i religijnych, ludność żydowska w pewnym stopniu zintegrowała się z pozostałymi mieszkańcami. Polacy i Żydzi razem walczyli podczas zrywów narodowych, czego przykładem może być kowal Abram, który w czasie powstania wykuwał kosy i podkuwał konie dla powstańców.
W Seroczynie istniała żydowska gmina wyznaniowa. Jej staraniem wzniesiono synagogę. Był to kryty gontem, jednopiętrowy budynek, zlokalizowany przy obecnej ul. Siedleckiej. Bóżnica uległa zniszczeniu jeszcze przed II wojną i została rozebrana. Rabin zamieszkiwał w należącym do kahału domu przy ul. Koszarowej. Na początku dwudziestolecia międzywojennego gminie żydowskiej w Seroczynie podlegało około sześciuset wyznawców judaizmu z miejscowości gminy Wodynie, a także Ozorowa, Rudnika i Żebraczki. Przedstawiciele kahału uczestniczyli w wizytach biskupów, oficjalnie witając przybyłych gości. Gmina żydowska w Seroczynie funkcjonowała do 1928 roku, a następnie została podporządkowana kahałowi siedleckiemu. Ludność żydowska zamieszkiwała teren w centrum miejscowości. Żydzi zajmowali się handlem i rzemiosłem, między innymi szewstwem, krawiectwem i kowalstwem, posiadali piekarnie i olejarnie. W okresie międzywojennym dzieci żydowskie uczęszczały do miejscowej szkoły powszechnej. Wiadomo też, że w miejscowości aktywna była komórka Agudas Israel, partii politycznej zdominowanej przez kręgi żydowskiej ortodoksji.
Na przełomie XIX i XX w. wielu Żydów opuściło Seroczyn, udając się w poszukiwaniu lepszych perspektyw za granicę, między innymi do Ameryki. Spis powszechny z 1921 r. odnotował w mieście 179 osób pochodzenia żydowskiego.
Druga wojna światowa przyniosła kres temu sztetl. Kilku Żydów zginęło podczas doraźnych egzekucji na terenie miasta. Pozostałą część deportowano do Stoczka Łukowskiego, skąd trafili do getta w Parysowa. Większość z nich zgładzono w komorach gazowych Treblinki. Tylko nieliczni zdołali
przeżyć wojnę.
Dziś jedynym śladem po tej społeczności jest cmentarz, położony w lesie w pobliżu szkoły. Jego lokalizację zaznaczono na opracowanej
w 1937 roku wojskowej mapie rejonu siedleckiego. Cmentarz służył nie tylko mieszkańcom Seroczyna, ale także okolicznych miejscowości. Wiadomo, że przed wojną teren nekropolii otaczało drewniane ogrodzenie z zadaszoną bramą. W czasie II wojny światowej Żydzi zostali zmuszeni przez nazistów do wyrwania i rozbicia kamiennych nagrobków, które później używano do utwardzania dróg. Do dziś przetrwało kilka starych, omszałych macew. Zachował się także rów, wyznaczający granicę cmentarza.

Data ewidencji:

08 sierpnia 2016 10:41

Wprowadzający:

Katarzyna Gil